|
HET VERHULDE GESLACHT
Over de (on)mogelijkheid om geslachtsloos te
communiceren op internet
Door Irene de Groot, met logs uit de metro.
Communicatie in
cyberspace
Feministische
verwachtingen
De cyborg
Het cyberfeminisme
Gender, taal en
cyberspace
MUDs
De praktijk
Met gender bezielde
woorden
Sommige mensen zien in cyberspace de vervulling van een
eeuwenoud verlangen naar transcendentie. De virtuele ruimte zou
ons in staat stellen de fysieke wereld te overstijgen en op elk
gewenst moment een andere persoonlijkheid aan te nemen in
een'ander universum'21 We zijn in zoverre
inderdaad'transcendent'dat we, anders dan in het echte leven,
tegelijkertijd op verschillende plaatsen 'aanwezig' kunnen zijn.
Met name bij moderne besturingsprogramma's zijn de vensters op
ons beeldscherm de belichaming van die plaatsen: een
tekstdocument, een chat-kanaal,een c-mailtje et cetera. Een paar
keer klikken met de muis volstaat om ons te verplaatsen van
cyberspace naar het'echte' levenen weer terug. Deze mogelijkheid
om heen en weer te springen tussen verschillende werkelijkheden
verandert de manier waarop we naar onszelf kijken: we zijn niet
langer een samenhangend geheel, maar eerder een
gedecentraliseerd, meervoudig systeem. Kenmerkend voor
communicatie in cyberspace is dat we elkaar niet zien, niet horen
en vaak zelfs niet eens kennen. Hoewel de telefoon ons al ruim
een eeuw in staat stelt om te communiceren zonder behulp van
uiterlijk en lichaamstaal, valt in de virtuele ruimte ook het
laatste direct waarneembare bewijs van het menselijk lichaam weg:
de stem. Het lichaam, dat gezien de groeiende hoeveelheid sport-,
fitness- en gezondheidscentra juist aan belang wint in het
dagelijks leven, lijkt in cyberspace geen enkele rol meer te
spelen. De non-verbale aanwijzingen waardoor we ons gedrag
normaal gesproken voor een groot deel laten leiden, vallen
volledig weg. Doordat ons fysieke lichaam niet zichtbaar is in
cyberspace verdwijnt automatisch het zichtbare onderscheid tussen
mannen en vrouwen, klassen, leeftijden, etniciteiten etcetera. We
lijken de grenzen van onze'echte'identiteit, zoals we die buiten
cyberspace hebben en waar ook gender onder valt, probleemloos te
kunnen overtreden; je bent wat je schrijft. Betekent dit dat er
zoiets bestaat als genderloze communicatie via internet? Heft het
wegvallen van het lichaam tevens de machtsongelijkheid tussen de
seksen op?
Communicatie in
cyberspace
Het is een misverstand dat communicatie in cyberspace door het
ontbreken van lichaamstaal 'onpersoonlijk' en 'niet echt' is.
Natuurlijk: glimlachen, fronsen, intonatie en uiterlijk zijn
dikwijls bepalend voor hoe we iemands boodschap interpreteren. In
cyberspacc zijn ontmoetingen dan ook wel degelijk anders dan
daarbuiten (IRL - in real life), maar daarom niet minder echt
Ontmoetingen in cyberspacc spelen zich voornamelijk af in ons
hoofd. Je voortbewegen in cyberspace, een onduidelijke, niet
fysieke omgeving, is alsof je helemaal opgaat in een
indrukwekkende film of een goed boek. Met dit verschil dat je
zelf zowel auteur als een van de hoofdpersonen bent: tijdelijk
verlies je jezelf in een fictieve, maar tegelijk zo echte wereld.
In tegenstelling tot een lechte'auteur, die immers zeggenschap
heeft over alle karakters, heb je de personages echter niet
volledig onder controle. Het gedrag en de uitingen van je
personage(s) worden uitgelokt door het gedrag en de uitingen van
de andere personages in de virtuele ruimte.
Doordat onze: ware identiteit moeilijk te achterhalen is op
internet, zijn we er in feite anoniem. We bepalen zelf hoe we er
uitzien in cyberspace, ongeacht ons fysieke IRL-lichaam. Het valt
nauwelijks te achterhalen dat jij niet degene bent die je beweert
te zijn. Deze anonimiteit vervaagt sommige gedragsnormen;
intimiteit en netromances, maar ook agressiviteit en beledigingen
komen dan ook vaak voor op internet. Gecombineerd met het
informele karakter en de snelheid van de communicatie levert dat
soms hechte gemeenschappen op. Virtuele ervaringen kunnen dus
veel voor mensen betekenen, ondanks het ogenschijnlijk emotieloze
karakter van'kale' tekst.
Feministische
verwachtingen
Bepaalde feministische stromingen schrijven een hoopvolle
belofte toe aan cyberspace. Ten eerste betekent het wegvallen van
het fysieke lichaam in cyberspace immers het wegvallen van een
van de belangrijkste 'Voorgeprogrammeerde', geseksueerde modellen
die de basis vormen voor ons denken en handelen. Het zou kunnen
betekenen dat er na eeuwen een einde komt aan het vrouwelijk
lichaam als belichaming van maatschappelijke ongelijkheid. Ten
tweede benadrukt de onzichtbaarheid van het lichaam de
manipuleerbaarheid en vormbaarheid van genderidentiteit; we zijn
wat we schrijven. Maar zijn de ontwikkelingen in en rondom
cyberspace wel zo positief als deze feministen vermoeden? Het
ligt immers voor de hand dat de woorden waarmee we de afwezigheid
van ons lichaam ondervangen, net zomin sekse-vrij zijn
De eerste feministe die haar hoopvolle verwachtingen van
moderne technologie en cyberspacc het licht deed zien, was Donna
Haraway. In Een cyborg manifest (1985) daagt ze vrouwen uit hun
vooroordelen tegen technologie te laten varen en zich juist met
technologie in te laten en haar te verleiden. In hetzelfde boek
pleit Haraway voor het verwerpen van modernistische dichotomieën
ofwel tweedelingen als mens/machine (natuur/cultuur), mens/dier
en organisch/niet-organisch. Dichotomieën zijn namelijk niets
meer dan geconstrueerde paren van elkaar uitsluitende
categorieën. Hun kracht is dat het handige gereedschappen zijn
om de wereld om ons heen in kaart te brengen. Dichotomiën zijn
echter niet'onschuldig', want ze zijn geconstrueerd in termen van
de dominante discoursen in de samenleving en houden als zodanig
de bestaande patriarchale machtsverhoudingen in stand. Van veel
dichotomieën zijn de grenzen overigens al langzaam aan het
vervagen, aldus Haraway. Door steeds geavanceerdere medische
ingrepen bijvoorbeeld is het al lang niet meer duidelijk waar de
scheidslijn tussen natuur en cultuur ligt. Dichotomieën moeten
we dus verwerpen of overstijgen. Dat kan volgens dichotomiën
door meer waarde te hechten aan kwaliteiten als associatie,
affiniteit en ambivalentie. Om deze kwaliteiten te bundelen
gebruikt Haraway de metafoor van de cyborg.
De cyborg
Letterlijk is een cyborg een vermenging van een menselijk
lichaam met technologie. Eigenlijk zijn we dus allemaal cyborgs,
want wie maakt er geen gebruik van technologische hulpmiddelen
als contactlenzen, een kunstgebit, medicijnen of een walkman?
Toch moet Haraway's cyborg worden gezien als een metafoor, een
symbool dat niet gebonden is aan ideologische dichotomiën om
uitspraken te doen over de werkelijkheid. De cyborg is in staat
om de grenzen van het dagelijks leven te reconstrueren; niet met
het oog op een universele totaaltheorie over de realiteittmaar op
gedeeltelijke waarheden en gesitueerde kennis. De cyborg is
Haraway's wetenschapsfilosofische alternatief voor het rationele,
lineaire uitgangspunt voor het ontstaan van kennis. De cyborg is
meervoudig, zonder vaste grenzen, rafelig, niet substantieel.De
cyborg overstijgt dichotomieën: de grenzen tussen sekse en
gender, materieel en niet-materieel, organisme en machine, natuur
en cultuur, mannen en vrouwen, zijn immers alle ideologisch van
aard en daardoor gemakkelijk aan te vallen. Hoewel Haraway's
cyborg een metafoor is, lijken we, nu steeds meer mensen hun
toegang vinden tot internet, deze metafoor steeds meer in
levenden lijve te benaderen. Waar komt de symbiose van mens en
machine immers beter tot haar recht dan in de virtuele ruimte?
Het cyberfeminisme
De metafoor van de cyborg staat centraal in het
'cyberferninisme', een nieuwe cultuurpolitieke stroming rond het
werk van Donna Haraway. Rosi Braidotti, hoogleraar Vrouwenstudies
aan de Universiteit van Utrecht, noemt het cyberfeminisme een
creatief antwoord op de postmoderne crisis. De postmodernistische
stroming heeft, in tegenstelling tot de filosofische traditie,
niet rationaliteit als uitgangspunt. In plaats van de ratio als
bron van zekerheid te beschouwen, is kenmerkend voor
postmodernistische theorie dat alles betrekkelijk is; ook het
subject als uitgangspunt van denken en handelen zelf. Elke
bewering over de sociale werkelijkheid is een constructie, de
neerslag van een onderhandelingsproces tussen verschillende
betekenissen. Er is geen essentie, geen waarheid. Er bestaat
alleen gesitueerde, toevallige kennis; afhankelijk van tijd,
plaats en context. Dit relativisme van het postmodernisme
betekende echter nog geen einde aan de man/vrouw-dichotomie. In
tegendeel: sommige postmodernisten droegen het vrouwelijke, het
gedecentreerde, 'vloeibare' subject, aanvankelijk aan als
oplossing voor de crisis van het (rationele) subject. Haraway's
cyborg ondervangt dit relativisme, deze 'crisis' in het
postmodernisme. De cyborg maakt immers geen onderscheid tussen
mannelijk en vrouwelijk en overstijgt zo als het ware (het
probleem van) sekse-ongelijkheid. Op nog een ander punt vormde
het postmodernistische relativisme een onoverkomelijk probleem
voor het feminisme. Het postmodernisme laat geen categorieën en
generalisaties toe, terwijl het feminisme zelf wel degelijk is
gebaseerd op een categorische'eenheid" namelijk het'vrouw
zijn. Kennis en ervaringen kunnen nog zo betrekkelijk zijn, het
is niet te ontkennen dat de plaats waar ze ontstaan (het subject)
altijd is verbonden aan een lichaam en dus aan sekse. Anders
gezegd: lichaam en sekse moeten op de een of andere manier
uitgangsposities zijn. Een veel geuite kritiek op het
postmodernisme is dan ook dat het extreme relativisme de stroming
a-politiek en onbruikbaar maakt. De ontkenning van categorieën
zou strikt genomen immers ook de stroming 'postrnodernisme'zelf
ontkennen. Het moge duidelijk zijn dat Haraway's cyborg, het
symbool voor overstijging van categorieën, hier geen oplossing
biedt.
Braidotti geeft een alternatieve oplossing voor de
postmodernistische crisis: het nomadische subject, dat overigens
op veel pun ten overeenkomt met Haraway's cyborg. Ook volgens
Braidotti zijn kwaliteiten als associatie, verbondenheid en het
vervagen van grenzen van belang. Net als de cyborg moet het
nomadische subject worden opgevat als een metafoor die het
mogelijk maakt om dwars door categorieën heen te denken:
'blurring boundaries without burning bridges' Het nomadische
subject is, net als de cyborg, voortdurend in beweging. De
nomadische denkwijze vindt niet in één richting plaats, maar
groeit alle kanten op. Hoewel ook het nomadische subject het
vervagen van grenzen tussen categorieën voorstaat, erkent het
sekse wel degelijk als bepalende factor voor het ontstaan van
kennis en daarmee het ontstaan van ontelbare werkelijkheden. In
tegenstelling tot de figuratie van de cyborg, waarbij de
categorieën sekse en gender vervallen, wordt het sekseverschil
in Braidotti's definitie van een nomadisch subject juist
benadrukt. Het feit dat sekse een bepalende factor is bij de
totstandkoming van het subject, staat centraal bij Braidotti's
'figuraties'. Het begrip 'de ander zijn' dat een centrale rol
speelt in feministische theorieën beschouwt Braidotti dan ook
als het beginpunt voor positieve verschillen tussen man en vrouw
in plaats van een bevestiging van inferioriteit ten opzichte van
het man-zijn.'De ander zijn'slaat op de positie van de vrouw,
afgezet tegen de mannelijke norm.
Gender, taal en
cyberspace
Cyberspacc vormt een ideaal 'werkterrein' voor het
postmodernisme dat, zoals al eerder ter sprake kwam, niet uitgaat
van een essentie, maar van constructies die afhankelijk zijn van
tijd, plaats en context. Meer dan ooit illustreert cyberspace het
constructieve karakter van identiteit, onafhankelijk van ons
fysieke lichaam. In plaats van een samenhangende, onveranderlijke
identiteit hebben we eerder een meervoudige, flexibele
identiteit; zo veranderlijk als haar context en zo smeedbaar als
taal. Toch is het juist taal die beperkingen oplegt aan onze
vrijheid: taal is niet onschuldig of objectief/ Taal staat net zo
goed onder invloed van het dominante discours in onze
samenleving: ook taal is geseksueerd. Dit impliceert dat we nooit
echt kunnen loskomen van onze IRL-identiteit. Ten eerste omdat de
taal die we zelf hanteren geseksueerd is en ten tweede omdat onze
genderidentiteit volledig afhangt van de interpretaties door en
reacties van onze buitenwereld, die immers net zomin sekse-vrij
is.
Ondanks het wegvallen van ons lichaam speelt sekse dus wel
degelijk een rol in virtuele'ruimten, al is die rol niet op elke
plek in cyberspace even groot. Iemands e-mailadres bijvoorbeeld,
verschaft minimale informatie over of iemand een man of een vrouw
is. Zolang we e-mailen met mensen die we kennen, valt dat
nauwelijks op: je weet immers dat 'chris@xs4a11.nl' een vrouw is
en'kim@easynet.com'een man, ook al doen hun namen anders
vermoeden. Het wordt anders zodra je bijvoorbeeld deel neemt aan
newsgroups. In een newsgroup wordt gediscussieerd over een
bepaald onderwerp; elke mail dat binnenkomt op het adres van de
newsgroup word doorgestuurd naar iedereen die zich daarop heeft
geabonneerd. Het is hierbij lang niet altijd duidelijk of de
afzender van een bijdrage aan de discussie een man of een vrouw
is. Voor sommige mensen doet dat er waarschijnlijk ook helemaal
niet toe, tot het moment waarop het voor een uit spraak over een
onderwerp wel degelijk uitmaakt of die afkom stig is van een man
of van een vrouw. In delen van cyberspace waar communiceren een
doel op zich is, zoals in veel MUDS spelen sekse en gender een
nog prominentere rol.
MUDs
MUDS zijn virtuele omgevingen die toegankelijk zijn voor
iedereen met een eenvoudige computer en een modern. Ze zijn
volledig tekstgebaseerd. Dat wil zeggen: de context en de
personages 'bestaan' bij de gratie van tekst. Aan veel MUDs kun
je overigens zelf meebouwen door nieuwe voorwerpen en plaatsen te
creëren (strikt genomen zijn dit geen MUDS maar moos - MUD
Object Oriented). Een MUD ziet er bij binnenkomst bijvoorbeeld
als volgt uit:
Bovenaan de trap van metrostation Centraal Station
Er is een trap die naar beneden naar de hal van het metrosta-
tion gaat.
Als je de trap wilt nemen, typ dan 'trap' (of 't'). Als je terug
wilt gaan naar het plein, typ dan'@plein'. Er staat hier ook een
bouwkeet voor de bouwvakkers van de metro (b). In grote let-
ters staat over de hele keet 'ALLEEN VOOR BOUWVAKKERS' ge-
schreven. Bij de ingang van de metro zie je de informatiebalie
(ib) en de helpdesk (h). Je kan vanaf hier ook naar het Dam-
rak (d), en naar het tram- en busstation (tram). je ziet een
bord met informatie voor nieuwe reizigers ('lees bord') hier.
In een MUD kun je door commando's te geven tal van handelingen
uitvoeren, bijvoorbeeld je door de ruimte verplaatsen, voorwerpen
onderzoeken, teksten lezen, tegen andere personages praten en
uitspraken doen over de toestand van je eigen personage. Deze
toestand verschijnt in derde persoon op de schermen van de
anderen. Alle uitspraken, of deze nu zijn gericht aan
verschillende of alle personages, verschijnen bij iedereen in
dezelfde ruimte binnen de MUD op het scherm. Met een bepaald
commando is het echter ook mogelijk om iets tegen iemand te
zeggen, zonder dat de anderen dit zien; als het ware een gesprek
onder vier ogen. je kunt ook door andere personages aangesproken
worden, want zodra je een MUD betreedt, ben je voor andere
personages 'zichtbaar'. Daarom is het noodzakelijk om bij het
binnengaan van een MUD een personage te creëren, dat wil zeggen,
te beschrijven.
Als virtueel personage moet je minimaal een naam en een
geslacht hebben, de rest van de virtuele beschrijving staat
volledig open en kan zo fictief of reëel zijn als je maar wenst.
In de meeste MUDs kun je voor het geslacht van je personage
kiezen uit drie mogelijkheden: mannelijk, vrouwelijk of onzijdig.
Sommige MUDs staan ook hermafrodiet en meervoudig toe. Naar
gelang de mogelijke genderidentiteiten in een MUD variëren de
beschrij vingen van realistisch tot zeer fictioneel. Op elk
moment kun je met een commando de beschrijvingen opvragen van
alle personages in de MUD, dus ook die van jezelf. Het kost
ogenschijnlijk weinig moeite om jezelf een virtuele
genderidentiteit aan te meten die weinig overeenkomsten vertoont
met je'echte'gender; om als man door het virtuele leven te gaan
hoef ik niets anders te doen dan mijn virtuele personage het
label'man' mee te geven en eventueel een passende omschrijving.
Net zo gemakkelijk meet ik mezelf een genderidentiteit aan die
noch mannelijk, noch vrouwelijk is; de virtuele identiteit is
volledig maakbaar. Maar, zoals gezegd, de taal die wij hanteren
en die geseksueerd is, onthult meer dan we denken. De
mogelijkheid die een MUD biedt om de grenzen die het lichaam
stelt aan leeftijd, geslacht en uiterlijk voorbij te gaan en in
een geheel eigen creatie te communiceren en te onderhandelen met
'andere virtuele creaties, betekent niet direct een einde aan de
machtsongelijkheid tussen de seksen. Hoewel de virtuele ruimte op
het eerste gezicht lichaamloos lijkt te zijn, is het in feite
verre van dat. Lichamen spelen juist een grote rol, maar in
indirecte vorm: we nemen geen lichamen waar, maar veronderstellen
ze des te meer. Dit blijkt ook uit het inmiddels bekende geval
van julia, een zogenaamd gehandicapte vrouw bij wie tientallen
vrouwen maandenlang hun hart uitstortten. Velen van hen waren
woedend toen julia uiteindelijk een mannelijke psychiater bleek
te zijn, want tegen een man zouden ze waarschijnlijk niet zo open
zijn geweest. Kortom, ook in,cyberspace wordt ons gedrag in
belangrijke mate bepaald door (verondersteld)e sekse en gender.
Een MUD kan worden opgevat als een gemeenschap die is gebouwd
met taal. Een MUD is als het ware een verzameling gezamenlijk
geschreven literatuur waarvan de auteurs zijn ingelogd vanuit
duizenden verschillende plaatsen over de wereld. Uit de vele
newsgroups die zijn gewijd aan het verschijnsel MUD, blijkt dat
MUDS geenszins moeten worden opgevat als een spel. Hoe nep de
virtuele ruimte ook is, onze ervaringen in die ruimte zijn dat
geenszins. Wat het zo realistisch maakt, zijn de directe reacties
van anderen. De reacties mogen dan afkomstig zijn van een
virtueel personage dat beweert 'onzijdig' te zijn, maar je weet
maar al te goed dat zich achter dat personage een mens van vlees
en bloed bevindt. Ondanks het gebrek aan social cues en de
beperking van tekst, beweren mensen valk dat ze elkaar in
cyberspace veel sneller leren kennen dan IRL. Dit neemt overigens
niet weg dat een ontmoeting buiten cyberspacc vrijwel altijd op
een teleurstelling uitloopt.
De praktijk
MUDS lenen zich uitstekend voor participerend onderzoek: je
bent er immers anoniem. Ik betrad een drietal MUDs in
verschillende gedaanten. Soms als man, soms als vrouw en soms
onzijdig. Elke MUD heeft een specifieke sfeer en kent eigen
gewoonten en gebruiken. In elke MUD, echter, ondervangen we de
afwezig heid van ons lichaam op twee manieren, waarbij we ons
blijkbaar niet kunnen onttrekken aan gender...Ten eerste heeft
een MUD-personage minimaal een naam en een geslacht en eventueel
nog een extra beschrijving. De beschrijvingen van MUD-personages
variëren sterk: zowel stereotypen als alternatieve
beschrijvingen komen voor, mede afhankelijk van de'cultuur' in de
desbetreffende MUD. Meer of minder direct doen de beschrijvingen
vrijwel allemaal een beroep op onze verwachtingen rondom
mannelijkheid en vrouwelijkheid (gender), zoals mag blijken uit
de volgende voorbeelden.
Foxx is een lieftallige
dame met lang koperkleurig haar. Ze heeft glanzende bruine ogen
maar die zijn meestal verborgen achter haar Ray Ban. Ze draagt
een spijkerbroek, hoge laarzen en een hemdje met de mysterieuze
tekst PULP IS GOD."
Antje is een aardige vrouw
met een ochtendhumeur.
Ze heeft een okere roos van Ees gekregen.
Ze heeft een gelukzalige uitdrukking op haar gezicht na dekus van
Chaos-One.
Ze is in haar hand gebeten door Sandra.
Ze kan de hele wereld weer aan dankzij de troostknuffel van
Klontje-Suiker.
Mager houdt zich dagelijks
bezig met school (liever niet maar het moet), automatisering en
basketball
Hij heeft een pijl van clone tussen de ogen.
Hij zit helemaal onder de aarde omdat hij door Chaos-One helemaal
de grond is ingestampt !
Aan de beschrijvingen van Antje en Mager is te zien dat in'de
Metro' (de MUD in De Digitale Stad) automatisch een (uit te
wissen) lijst van interacties met andere personages wordt
toegevoegd aan de oorspronkelijke beschrijving. Veel personages
in 'de Metro' dragen typisch mannelijke of vrouwelijke
beschrijvingen, hoewel er ook wel dieren voorkomen. Enerzijds is
er iets voor te zeggen dat zulke 'klassieke' beschrijvingen
seksestereotypen bevestigen en instandhouden. Anderzijds kun je
ook zeggen dat ze, door te overdrijven, stereotypen juist
onderuit halen en van hun kracht ontdoen. Megaster Madonna is
hiervan een levend voorbeeld. Het is mijns inziens dan ook te
eenvoudig om te stellen dat alleen alternatieve beschrijvingen
zoals die van Androgyne positief bij dragen aan het doorbreke van
onze vooroordelen over mannelijkheid en vrouwelijkheid.
De tweede manier waarop we de afwezigheid van ons lichaam in
cyberspace ondervangen, is door middel van de handelingen en
uitspraken van en mededelingen over onze personages. Het gedrag
en de uitspraken van MUD-personages geeft meer gender bloot dan
de personagebeschrijvingen. Dat is ook logisch, want terwijl de
beschrijvingen meestal goed overdacht zijn, zijn de
online-handelingen en uitspraken spontane reacties op andere
MUD-personages. Het is dan ook aannemelijk dat door de snelheid
en de directheid van de communicatie in MUDS, onze IRL-personages
doorschemeren in onze MUD-personages. In 'de Metro' sluit het
gedrag van de meeste personages aan bij de beschrijvingen die
vaak nogal stereotiep zijn. Het schijnt algemeen geaccepteerd te
zijn om elkaar op basis van het virtuele uiterlijk aan te spreken
en te behandelen. Virtuele rozen, zoenen en omhelzingen zijn dan
ook niet van de lucht. Tijdens een van mijn verblijven in'de
Metro kwam er een discussie op gang over geslacht en gender, naar
aanleiding van de verwarring die mijn personage zaaide met de
vrouwelijke naam 'irenedeg' (wat overigens net zo goed een naam
had kunnen zijn die geenszins naar mijn IRL-naam verwijst) en het
mannelijk geslacht. Uit die discussie blijkt nogmaals dat
geslacht een onontbeerlijke leidraad is in onze omgang met
anderen. Hieronder een sterk ingekorte weergave ervan. Voor de
duidelijkheid: wat ik tijdens de discussie heb getypt als 'zeg
Dag Sentinel!' is hieronder te lezen als 'je zegt, "Dag
Sentinel! "'; de antwoorden volgen niet al tijd direct op de
vragen omdat de personages als het ware 'door elkaar praten' en
opmerkingen tussen vierkante haken zijn ter verduidelijking en
behoren niet tot de oorspronkelijke tekst.
Sentinel vraagt, 'Ben jij
een man?'
Je zegt,'Soms. Soms onzijdig, soms een vrouw, soms een dier zoals
jij. Net hoe m'n pet staat als ik m'n nest uitstap.'
Sentinel vraagt, 'Wat ben je echt?'
Je zegt, 'Dat is het 'cm nu juist. Ik wil niet iets
"echt" zijn.
Waarom altijd in het keurslijf van een genderidentiteit worden
geduwd? Dat is juist het leuke van de metro, dat je kunt zijn die
je wilt. Toch?'
Chaos-One vraagt, 'ja, maar wat ben je echt?'
Je zegt, 'Trouwens, maakt het wat uit? Ik bedoel, communiceer je
anders met me als ik een vrouw ben dan wanneer ik een man ben?'
Chaos-One zegt,'Eh ... ja!'
MICE5 denkt, 'over het algemeen is iedereen wel eerlijk over zijn
man/vrouw zijn...'
MICE5 denkt, 'ik wil wel graag weten of ik met een man of een
vrouw zit te praten, hoe je eruit ziet interesseert me geen
moer...'
Je zegt, 'Dus je zegt tegen een vrouw andere dingen dan tegen een
man?'
Chaos-One zegt, 'ja.'
Chaos-One vraagt,'Maar wat ben je nou!!?'
Je zegt, 'Alle virtuele karakters zijn toch fictief. Niemand kan
toch nagaan of je de waarheid vertelt?!'
Chaos-One zucht,'...'
MICE5 MOMpelt,'...'
Chaos-One is echt!
MICE5 ook.
Chaos-One zegt,'Kijk maar naar me! l)at ben ik echt!'
Chaos-One vraagt,'Wat ben je dan?'
MICE5 denkt,'maar nu ben je niets...'
Je zegt,'Geen van beide dan maar'
Chaos-One denkt,'?...'
Je zegt, 'Eindelijk niets... Wat een rust!'
MICE5 zucht,'geslachtsloos???...'
Chaos-One zegt, 'Zo maak je niet veel vrienden hier...'
Sentinel denkt,'Nee...'
Je zegt, 'Ook geen geslachtsloze vrienden?'
Chaos-One zegt,'Die zijn er niet!'
MICE5 grinnikt, 'dreig irenedeg met een tijdbom, misschien zegt
hij/zij dan de waarheid
Je zegt,'lk kan toch niet de waarheid zeggen!'
Chaos-One vraagt,'Why not?'
Je zegt, 'Hoe weten jullie nou of ik inderdaad de waarheid zeg!?'
Chaos-One zegt, 'Controle vragen!'
[Na een aantal vragen over uiterlijke kenmerken en favoriete
filmster:]
Je zegt, 'Wel, heb ik de geslachtstest doorstaan?'
Chaos-One denkt,'Hum...'
MICES denkt,'nee ...
Chaos-One zegt, 'Ik gooi een tijdbom en dan heb je 10 sec. om te
antwoorden anders word je harde schijf gewist.'
Je zegt,'Een vrouwtje'
Dynamic = 100% man
Chaos-One gooit een tijdbom naar irenedeg!
Chaos-One vraagt, 'Waarom wilde je niet zeggen dat je een vrouw
was?'
Dynamic wilde irenedeg zoenen maar er staat male dus ...
Je zegt, 'Om deze discussie uit te lokken, d.w.z. om te kijken of
het discussie uit zou lokken, en ja, duidelijk.'
Chaos-One vraagt,'Daarom?'
Je zegt, 'Heb jij nooit geëxperimenteerd met verschillende
genderidentiteiten?
Chaos-One denkt,'Nee...'
Chaos-One grinnikt,'Nog niet...'
Dynamic experimenteert niet met z'n gender.
Dynamic geeft irenedeg een hartstochtelijke zoen.
Chaos-One geeft je een stevige knuffel!!!!
[Chaos-One probeert het nog een keer onder vier ogen:]
*Chaos-One' Dit ziet niemand. Type: page cl TEKST
*Chaos-One* Ben je echt een vrouw?
Met gender
bezielde woorden
In onze cultuur zijn we gewend om elkaar aan te kijken als we
met elkaar praten. Niet alleen omdat we dat beleefd vinden, maar
ook omdat iemands voorkomen ons een schat aan bruikbare
informatie oplevert: voor ons gedrag en ons taalgebruik maakt het
nogal uit of we te doen hebben met een ouder iemand of een kind,
een blanke of een Chinees, iemand in overall of bruidsjurk, een
man of een vrouw. Bovendien laten we ons gedrag sterk leiden door
de lichaamstaal van anderen: door een trillende stem, een blik
van verbazing of een toon van verontwaardiging kan ons gedrag of
de dingen die we zeggen een plotselinge wending krijgen. In
cyberspace vallen deze waardevolle gegevens weg; alles wat er van
ons overblijft zijn woorden op een beeldscherm. Dit lijkt met
name voor mensen die op basis van hun lichaam worden
gediscrimineerd een hoopvolle ontwikkeling. Zo ook voor veel
feministen, die ervan uitgaan dat het vrouwelijk lichaam reeds
eeuwen de belichaming is van machtsongelijkheid tussen de seksen.
Cyberspace vormt op het eerste gezicht een levende illustratie
voor (feministisch-)postmodernistische theorieën. Hoe inherent
ongrijpbaar de kenmerken van het postmodernisme ook zijn, in
cyberspace worden decentralisatie, intertextualiteit en
fragmentatie eindelijk zichtbaar. We hebben immers niet een
coherente, onveranderlijke identiteit, maar een meervoudige,
flexibele en veerkrachtige identiteit waarmee we kunnen
experimenteren en die ons toegang verschaft tot onze vele zelven.
Toch is de vrijheid die lichaamloosheid teweegbrengt ten aanzien
van onze meervoudige identiteit niet grenzenloos. Omdat we in
MUDS onszelf in de ons omringende wereld construeren door middel
van taal, speelt gender nog wel degelijk een rol. Gender is
immers grotendeels talig en het genderdiscours en onze eigen
genderidentiteit(en) beïnvloeden op hun beurt ons taalgebruik.
Onze woorden zijn als het ware'bezield' met gender en
lichamelijkheid. Terwijl we in cyberspace handelen en
communiceren via onze virtuele personages, staan we met één
been in de sociale (patriarchale) werkelijkheid. Gender bevindt
zich dus niet zozeer in de virtuele ruimte, als wel aan deze kant
van het beeldscherm, in onze eigen creaties en interpretaties van
het virtuele gebeuren. In een MUD kunnen we ons weliswaar een
volledig fictieve identiteit aanmeten, maar we blijven mensen van
vlees en bloed voor een beeldscherm en boven een toetsenbord. Ons
geslacht en alle genderaspecten die daarmee samenhangen, zijn
blijkbaar zo'n bepalende factor voor ons gedrag, dat we zelfs in
de omgang met fictieve MUD-personages het veronderstelde
IRL-geslacht laten meespelen. Er is dus geen sprake van het
overstijgen van gender in cyberspace, want we blijken het
dominante genderdiscours 'mee te nemen' naar de virtuele ruimte.
Toch betekent dit niet dat de mogelijkheden die cyberspace
biedt, geen betekenis hebben voor feministen. Geheel passend in
de hedendaagse (postmoderne) feministische ideeén, illustreert
cyberspace dat de grenzen tussen dichotomie en vloeiend zijn, en
dat er met identiteiten geëxperimenteerd kan worden. Want hoewel
we in cyberspace 'gehinderd' worden door onze IRL-verwachtingen
rondom mannelijkheid en vrouwelijkheid, worden we niet gehinderd
door fysieke beperkingen. Anders gezegd- er is wel sprake van het
overstijgen van de relatie tussen geslacht en gender. Die
relatie, waar travestieten en genderbenders als Prince, Grace
Jones en Madonna de spot mee drijven, speelt in cyberspace geen
rol. Een traditionele genderrol suggereert niet langer het
'bijpassende' geslacht; een man meet zich immers net zo
gemakkelijk een vrouwelijk als een mannelijk personage aan. In
cyberspace zijn we in staat van personage naar personage te
,springen' en onszelf van achter een virtueel masker te
ontplooien. Een stoere bink, een bejaarde doch moderne vrouw, een
flapuit of een tiener; in cyberspace kunnen we al deze
(gender)identiteiten ervaren en ondergaan hoe anderen erop
reageren. Zo kunnen mannen eens de aandacht ervaren die vrouwen,
puur om het vrouw-zijn, krijgen en andersom ervaren vrouwen hoe
het is om eens niet direct bij het betreden van een virtuele
ruimte belaagd te worden door een horde mannen. Dit
experimenteren vergroot ons bewustzijn enerzijds van het feit dat
gender een constructie is en anderzijds van verwachtingen rondom
mannelijkheid en vrouwelijkheid. Misschien helpt dat onze
vastgeroeste man- en vrouwbeelden los te wrikken.
|
